Миле Богески

Смрт није крај

– Последњи поздрав пријатељу –

Да ли сте знали овог човека? Име му је Миле Богески. Био је наш суграђанин. Тих, смирена погледа, загледан у даљину као да тражи одговоре и лепоту у бескрају. Наочари на носу, цигара у рукама (иако није смео да пуши пркосио је себи). Мозак му је радио триста на сат. Једино по тој цигари си могао да видиш да му је дух све друго само не смирен. У дубинама шаховске игре тражио је одговор, у уметности старих мајстора лепоту изражаја. Такав одувек, још од оног доба кад га је шаховска игра као младо момче понела. Круна његовог умећа је била 1974. године кад је са тројицом прилепских шахиста освојио државно првенство Македоније за шаховски клуб „Црни бор“ из Прилепа. Победили су далеко искусније клубове из земље, што им је омогућило да у Поречу играју у купу "Маршала Тита" на савезном нивоу.

Након шаха почео је да осваја купове и на пољу језика. Врсни шахиста постао је врсни литерата. Једнаком страшћу као кад је повлачио фигуре, бацио се на превођење са латинског. Захваљујући Богеском највећи писци комедија и хроничари Римске империје и Ромејског царства (Византије) проговорили су македонски и српски, а стихови латинских и византијских великана у препеву Богеског још боље су зазвучали на нашем језику. Поета шаховске табле преметнуо се у велемајстора поезије. Томови и томови његових превода и препева објављивани су у Македонији, Црној Гори, Србији, Хрватској. Нико од њега није боље преточио на наш језик Епиграме Марцијала, Плаутове комедије Менеми, Шкртица и Трговац, као и Теренцијеве комедије Девојка са Андроса, Евнух, Свекрва и Браћа.

Упознао сам га у Турској 2018. Не знам зашто, наш први сусрет је био такав да сам се пред тим човеком осећао мали. Уливао је страхопоштовање својом појавом. Његов неми, заблудели поглед у даљину терао је на ћутање. Бојао сам се да га не прекинем у смишљању шаховског потеза који ће наредан повући у игри са невидљивим противником, а још више да му не пореметим надахнуће док препевава какав нови латински стих. Сигуран сам да и сад тамо горе смишља како ће неког свеца да матира или му живот учини угоднијим преводом најбољих латинских мајстора речи. „Прагу небеса и подземља, здраво, у исто време и збогом! Овог дана подижем последњу ногу из своје домовине.“ Limen superum imferumque, salve, simul atque vale; Hunc hodie postremum extollo mea domo patria pedem. (Прагу горен и долен, здраво и, во исто време, збогум! Оваа нога денеска за последен пат ја ставам во татковиот ми дом. – превео на македонски: Миле Богески)

КРАЈ

© 2024 Бранимир Перић

Писано 11.02.2024. Дрењак (Брзеће), Копаоник

Смртта не е крај

– Последен поздрав на пријателот –

Дали го познавате овој човек? Неговото име беше Миле Богески. Тој беше наш сосед. Мирeн, со смирен поглед, загледан во далечината како да бара одговори и убавина во бескрајот. Очила на носот, цигара во раката (иако не смееше да пуши, си пркосеше себеси).. Единствено по таа цигара можевте да видите дека духот не му беше мирен. Во длабините на шаховската игра, бараше одговор, во уметноста на старите мајстори израз на убавината. Таков од секогаш, уште од тогаш кога се заљуби во шаховската игра како младо момче. Круната на неговата вештина беше триумфот во Македонија кога со тројца прилепски шахисти станаа републички прваци и учествуваа на сојузниот натпревар за куп на „Маршал Тито“. По шахот, почна да освојува купови и на јазичното поле. Врвен шахист стана врвен литерат. Со иста страст како кога поместуваше фигури, се посвети на преведувањето од латински. Благодарение на Богески, најголемите писатели на комедијата и хроничарите на Римската империја и Римското царство (Византија) зборуваа македонски и српски, а стиховите на латинските и византиски великани во превод на Богески уште подобро звучеа на нашиот јазик. Поетот на шаховската табла се претвори во голем мајстор на поезијата. Томови и томови на неговите преводи и препеви беа објавувани во Македонија и Црна Гора. Никој не го претвори подобро нашиот јазик во Епиграмите на Марцијал, комедиите на Плаут: Менехми, Скржавец и Трговецот, како и комедиите на Теренције: Девојката од Андрос, Евнухот, Суетниот и Браќата и огромниот број на преводи во едицијата „Монумента Монтенегрина „ во Црна Гора.

Го запознав во Турција 2018 година. Не знам зошто, нашето прво среќавање беше такво што се осетив мал. Страв и почит влеваше со неговата појава. Неговото немо, изгубено гледање во далечината нè натера на молчење. Се плашев да го прекинам додека размислуваше за шаховски потез кој ќе го направи во играта со невидливиот противник, и уште повеќе да не му го прекинам вдахновението додека го преведуваше некој нов латински стих. Сигурен сум дека и сега таму горе размислува како да матира некој светец или да го направи животот поудобен со преводот на најдобрите латински мајстори на зборот. „Прагот на небото и подземјето, здраво и збогум! На овој ден го подигнувам последниот мој чекор од мојата домовина.“ Limen superum imferumque, salve, simul atque vale; Hunc hodie postremum extollo mea domo patria pedem. (Прагот на горното и долното, здраво и, истовремено, збогум! На овој ден го ставам последниот мој чекор во мојата татковина. - преведено на македонски: Миле Богески)

КРАЈ

© 2024 Бранимир Периќ

Напишано на 11.02.2024. година, Дрењак (Брзеќе), Копаоник

Са српског на македонски превеле Ана Богеска

Текст може бити преузет и објављен у деловима или целини и то искључиво уз поштовање следећих услова: (1) уз навођење пуног имена и презимена аутора и преводиоца и постављање м линка са почетне странице овог сајта, (2) без измена преузетог текста и (3) под условом да се преузимање и објављивање не врши у комерцијалне сврхе. Преузимање, копирање и објављивање овог текста супротно наведеним условима представља кршење ауторских права.